Avrupa İnsan Hakları
Mahkemesine başvurmak isteyenler için açıklama
I. MAHKEME
HANGİ İŞLERE BAKAR
?
1. Avrupa
İnsan
Hakları
Mahkemesi, Avrupa
İnsan
Hakları
Sözleşmesi
ile güvence altına
alınmış
olan temel haklarının
çiğnenmesinden
şikayetçi
olan bireylerin başvurularını
belirli koşullar altında
değerlendiren
bir uluslararası
mahkemedir. Uluslararası
bir antlaşma
olan Avrupa
İnsan
Hakları
Sözleşmesi
ile Avrupa devletlerinden bir çoğu,
bireylerin bazı temel haklarına saygı
gösterme yükümlülüğü
altına
girmiştir.
Bu haklar, Sözleşmede
ve sadece bazı
ülkelerce kabul edilmiş
olan, Sözleşmeye
Ek 1, 4 ve 6 ve 7 numaralı
Protokollerde gösterilmiştir.
Mahkemeye başvuruda
bulunurken, ekte bulacağınız
adı
geçen metinleri, ve bazı
devletlerin ilgili çekincelerini incelemeniz tavsiye olunur.
2. Sözleşmeye
taraf bir devletçe, bu temel haklardan biri veya birkaçının
ihlalinden ötürü kendinizi şahsen ve doğrudan mağdur olarak
değerlendiriyorsanız,
Mahkemeye
şikayette
bulunabilirsiniz.
3. Mahkeme, ancak Sözleşme ve Ek
Protokollerinde yer alan hakların ihlaline ilişkin
şikayetleri
inceleyebilir. Mahkeme, ulusal yargı
organlarına
göre bir istinaf mahkemesi konumunda değildir
ve onlar tarafından
verilen kararları
ne ortadan kaldırabilir,
ne de değiştirebilir.
Mahkemenin
şikâyet
konusu olan makam nezdinde, lehinize doğrudan
bir müdahalede bulunma yetkisi de yoktur.
4. Mahkeme ancak Sözleşmeyi
ve ilgili Protokolü onamış
(ekteki listeye bakınız)
devletlere karşı
yapılan
ve belirli bir tarihten sonraki olaylara ilişkin
başvuruları
kabul eder. Bu tarih,
şikâyet
edilen devlete, ve
şikayetin
hangi metin (bizzat Sözleşme
ya da Ek Protokollerinden biri) ile güvence altına
alındığına
göre değişir.
5. Mahkemeye ancak, bir kamu
otoritesinin (Parlamento, idare, mahkeme vb) sorumluluk alanına
giren işlemlerinden
dolayı
şikâyette
bulunabilirsiniz. Mahkeme özel kişi veya kuruluşlara karşı
yapılan şikâyetlere bakmaz.
6. Sözleşmenin
35. maddesi 1. paragrafı
gereğince,
Mahkemeye ancak iç hukuk yolları tüketildikten ve nihai
karar tarihinden itibaren altı ay içinde başvurulabilir. Bu
kabul edilirlik koşullarına
uymayan bir başvuru
Mahkeme tarafından
incelenemez.
7. Bu nedenle, Mahkemeye başvurmadan
önce ilgili devletin hukuk sisteminin sunduğu
ve
şikayetinizin
konusunu oluşturan
duruma çözüm getirebilecek tüm hukuk yollarını denemiş
olmanız
şarttır.
Aksi halde, bu yolların
etkisiz kaldığını
kanıtlamanız
gerekecektir. Dolayısıyla
önce, en yüksek dereceli mahkemeye kadar tüm yetkili ulusal yargı
organlarına
başvurmanız,
ve onlar önünde Mahkemeye sunmayı
düşündüğünüz
şikayeti,
en azından
özü itibariyle dile getirmiş
olmanız
gereklidir.
8.
İç
hukuk yolları
tüketilirken, ulusal mevzuatın öngördüğü usule, ve özellikle
de süreye ilişkin
kurallara uygun hareket edilmelidir.
İç
hukuk yollarını
tüketmek üzere yaptığınız
başvurular,
size yükletilebilecek bir kusurla, örneğin
süre, görev veya usul yönünden reddedilirse, Mahkeme başvurunuzu
inceleyemeyecektir.
9. Bununla birlikte, bir mahkeme
kararından,
özellikle bir mahkumiyetten
şikayetçi
iseniz, olağan
kanun yollarını
kullandıktan
sonra muhakemenin iadesi yoluna başvurmanız
şart
değildir.
Ayrıca,
af talebinde bulunmuş
olmak, ya da yargı
dışı
çözüm yolu aramak da gerekli değildir.
Bu çerçevede parlamentoya, devlet başkanına,
hükümete, bakanlıklara
veya ombudsman lara sunulan dilekçeler, kullanılması
şart
iç hukuk yolu niteliğinde
sayılmaz.
10. Yetkili en yüksek ulusal yargı
merciinin verdiği
karardan itibaren Mahkemeye başvurmak
için altı aylık süreniz vardır.
Bu süre, muhakemenin iadesi, af ve veya herhangi bir başka
mercie yaptığınız
yargı
dışı
çözüm talebinin reddinden itibaren değil,
ulusal yargı
usulünün olağan
akışında
nihai kararının
size veya avukatınıza
tebliğinden
itibaren işlemeye
başlar.
11. Altı
aylık
süre Mahkemeye sunduğunuz,
ve özet olarak da olsa
şikayetinizin
konusunu açıklıkla
dile getirdiğiniz
ilk mektupla veya doldurulmuş
başvuru
formunun gönderilmesiyle kesilir. Sadece bilgi isteyen bir mektup
altı
aylık
süreyi kesmez.
II. MAHKEMEYE
NASIL BAŞVURULUR
?
12.
Mahkemenin resmi dilleri fransızca
ve ingilizcedir, ancak size daha kolay geliyorsa, Mahkeme Yazı
İşleri
Müdürlüğüne
Sözleşmeyi
imzalamış
devletlerin resmi dillerinde de yazabilirsiniz.
13.
Mahkemeye faksla veya elektronik posta ile yapılacak
başvurular
daha sonra posta ile gönderilecek başvuru metniyle teyid
edilmedikçe geçerli sayılmayacaktır.
Şikayetinizi
sözlü olarak açıklamak
için Strasbourga bizzat gelmenize gerek yoktur.
14.
Başvurunuzla
ilgili bütün yazışmalar
aşağıdaki
adrese gönderilmelidir :
Monsieur le
Greffier de la
Cour européenne des Droits de lHomme
Conseil de lEurope
F67075 STRASBOURG CEDEX.
15.
İlk
mektubunuz veya başvuru
formunuzun alınmasından
sonra, Mahkeme Yazı
İşleri
Müdürlüğü
size cevabında,
adınıza
geçici başvuru numarası taşıyan bir dosya açıldığını
bildirecektir. Bu numara, daha sonraki bütün yazışmalarda yer
almalıdır. Daha sonra, sizden
şikayetinize
ilişkin
belge, bilgi veya tamamlayıcı
açıklamalar
talep edilebilir. Bununla birlikte, Mahkeme Yazı
İşleri
Müdürlüğü
şikayetçi
olduğunuz
devletin yürürlükteki hukuku hakkında
bilgi veremeyeceği
gibi, ulusal hukukun yorumu ve uygulanmasına
ilişkin
hukuki mütalaada da bulunamaz.
16. Mahkeme Yazı
İşleri
Müdürlüğü
ile yazışmalarınızda
sizden istenenleri zamanında ve tam olarak yerine getirmeniz
yararınıza
olacaktır.
Yanıt
vermemeniz veya her türlü gecikme dosyanızın
incelenmesinin devamı
ile ilgili iradenizi sürdürmediğiniz
değerlendirmesine
yol açabilir. Dolayısıyla,
size gönderilen başvuru
formunu bir yıl
içinde doldurup geri göndermezseniz, ya da Mahkeme Yazı
İşleri
Müdürlüğünün
size gönderdiği
mektuplara zamanında
ve gerektiği
gibi cevap vermezseniz, geçici başvuru
dosyanız
yok edilecektir.
17. Eğer
şikayetlerinizin
Sözleşme
veya Ek Protokoller ile güvence altına
alınan
haklarla ilgili olduğunu
ve yukarıda
sayılan
koşulları
yerine getirdiğinizi
düşünüyorsanız,
başvuru formunu özenle ve okunaklı bir biçimde doldurarak, en geç
altı hafta içinde Mahkeme Yazı İşleri Müdürlüğüne gönderiniz.
18. Mahkeme
İç Tüzüğünün
47. maddesi gereğince
başvuru
formu aşağıda belirtilenleri kapsamalıdır :
a.
Şikâyetlerinizin,
ve dayandıkları
olayların özeti,
b. Sözleşme
ile güvence altına alınan haklarınızdan hangilerinin ïhlal
edildiğini
düşündüğünüz
konusunda açıklama,
c. İç hukuk
yollarını tüketmek için hangi makamlara başvurduğunuz
konusunda bilgi,
d.
Şikâyet
konusu olayla ilgili olarak kamusal mercilerce verilmiş
kararların
bir listesi. Bu listede, ilgili kararların
tarihi, kısa
özeti, kararı
alan makamın
adı
da yer almalıdır.
Mektubunuza bu kararların
birer kopyası
eklenmelidir. (Gönderdiğiniz
belgeler size iade edilmeyeceğinden,
belgelerin asıllarını değil, yalnızca suretlerini göndermeniz
rica olunur).
19. Mahkeme
İç Tüzüğünün
45. maddesine göre, başvuru
formu bizzat tarafınızdan
veya temsilciniz tarafından
imzalanmış olmalıdır.
20. Kimliğinizin
açıklanmasını
istemiyorsanız,
bunu belirtmeniz ve yargılamanın
aleniyeti ilkesinin istisnası
niteliği
taşıyan
bu talebi gerekçelendirmeniz gereklidir. Mahkeme kimliğin saklı
tutulması taleplerini istisnai durumlarda ve ancak gerekçesini
haklı
bulursa kabul edebilir.
21. Mahkemeye
bir avukat veya temsilci aracılığıyla başvurmak
isterseniz, başvuru
formuna ek olarak bir yetki belgesi sunmanız
gereklidir. Bir tüzel kişiyi
(şirket,
dernek vb) veya bir grup bireyi temsil eden kişi,
yasal temsilcilik sıfatını
kanıtlamalıdır.
İlk başvurunun
yapılması
sırasında
temsilcinizin mutlaka avukat olması
gerekmez. Ancak, özel muafiyet durumları
hariç, usulün ileri aşamalarında
başvurucu,
Sözleşmeyi
imzalamış
devletlerde avukatlık
mesleğini
icra ile yetkilendirilmiş
bir kişi
tarafından
temsil edilmelidir. Avukatın
Mahkemenin resmi dillerinden birini (ingilizce ve fransızca)
en azından
anlama düzeyinde kullanabilmesi gereklidir.
22. Mahkeme başvurunuzun
hazırlanması
amacıyla
avukat tutmanız
için adli yardım sağlamaz.
Mahkeme önündeki usulün ileri aşamalarında
(başvurunun
davalı
hükümete yazılı
görüş
alınması
amacıyla
iletilmesi kararı)
avukat tutmak için maddî imkânınız
yoksa ve Mahkeme davanızın
görülebilmesi için gerekli buluyorsa, adli yardımdan
yararlanabilirsiniz.
23. Mahkemede başvurular
ücretsiz incelenmekte olup, dosyanızın
gidişatı
ile ilgili
bilgiler size Yazı
İşleri
Müdürlüğü
tarafından
bildirilecektir. Usul, en azından
başlangıçta
yazılıdır
ve bu nedenle Mahkemeye bizzat gelmeniz gerekmemektedir.
|